PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

27e ZONDAG DOOR HET JAAR (B)   -   4 en 5 oktober 2003.

1e Lezing: Genesis 2: 18 - 24.
Evangelie : Marcus 10 : 26 16.


Zusters en broeders,

Het is met het huwelijk als met een stuk muziek.
Ge kunt een onderscheid maken tussen de partituur van een muziekstuk enerzijds en de uitvoering ervan anderzijds.
Van het huwelijk bestaat er ook zoiets als een partituur.  Ge vindt die bijvoorbeeld in de twee lezingen van vandaag.  Die partituur bevat, een beetje simpel uitgedrukt, de droom van God met betrekking tot het huwelijk.
Het eerste dat mij in die bijbelse partituur van het huwelijk opvalt is dat daarin wordt gezegd: Man en vrouw, die zijn elkaars gelijken.
Dat wordt uitgedrukt in de vorm van een verhaal.
Daarin wordt verteld dat God de mens heeft geschapen.  En die eerste mens was een man.  Maar dat was geen onverdeeld succes.  Want die man liep daar in een paradijselijke omgeving een beetje verloren.  Zo op zijn eentje, met zijn ziel onder zijn arm.  Hij kreeg er dan van God nog een hele dierentuin boven op.  Maar hij vond nog steeds niet wat hij zocht: Nergens een partner, nergens iets of iemand die zijns gelijke was.  Toen schiep God, aldus het verhaal, voor de tweede keer een mens, maar Hij schiep toen wel een variant, Hij schiep een vrouw.  En die werd door de man meteen erkend als zijns gelijke.  Hetzelfde vlees, hetzelfde gebeente.  Ze kreeg dan ook dezelfde naam, maar in een vrouwelijke versie.
Ze zijn elkaars gelijken: dat is het eerste wat er in dat oorspronkelijk verhaal over man en vrouw wordt gezegd.
In het evangelie staat dat ook.  Op een vraag van de Farizeeën zegt Jezus dat de vrouw haar huwelijk niet mag verbreken.  Dat is in het Jodendom vanzelfsprekend.  Zoiets mag alleen de man.  Maar Jezus voegt er aan toe dat de man dat ook niet mag.  Algemene verbijstering bij de apostelen.  Maar Jezus trekt de lijn van de oorspronkelijke partituur gewoon door en hij zegt daarmee: ze zijn elkaars gelijken die twee.

Het tweede dat in die bijbelse visie op het huwelijk naar voren komt is: man en vrouw staan niet los van elkaar, ze zijn naar elkander toe geschapen, aan elkaar gegeven als aanvulling, als hulp.
Eeuwen later vind ik die overtuiging terug in een boekje van Anne Philipe.  Haar man, Gerard Philipe, was een bekende toneelspeler, een beroemde filmster. Hij sterft heel jong aan kanker.  Hij is nauwelijks 40 jaar geworden.  Na zijn dood schrijft zijn vrouw een verhaal over hun huwelijk.  Het duurde zo kort dat ze aan dat boekje de titel meegaf: "Le temps d'un soupir". (1963) "Niet meer dan een ademtocht".
Ze zegt daarin onderandere hoezeer ze elkaar aanvulden, hoezeer ze elkaar nodig hadden.
Ze beschrijft hoe ze op een avond bij elkaar zitten en ze zegt: "We hadden altijd al het gevoel gehad dat we op basis van onze liefde in staat zouden zijn om iets op te bouwen: een gezin met kinderen, een job, vriendschapsrelaties, huizen - misschien zelfs dat we samen in staat zouden zijn een bijdrage te leveren aan de uitbouw van een betere wereld". (p. 29)
Ze zijn dan nog maar enkele jaren getrouwd.  Honderd bladzijden verder in het boekje, als haar man gestorven is, komt ze daarop terug en ze zegt: "ik zal aan de wereld niets meer kunnen veranderen, omdat jij er niet meer bent". (p. 142)
Dat is hetzelfde als wat er staat in die bijbelse partituur van het huwelijk: ze zijn elkaar tot aanvulling en tot hulp.

Het verhaal van de bijbel wijst nog op een derde aspect van het huwelijk.
Er wordt daarin ook nog gezegd dat ze samen iets nieuws in de wereld brengen, een nieuw verbond.  En dat verbond is zo belangrijk dat het voorrang heeft, zelfs op dat andere verband: het gezin waarin ze zijn geboren en waarin ze zijn opgegroeid.  Er wordt immers gezegd: Omwille van haar zal de man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, ze worden dan één, die twee.
En dan staat er nog iets in die bijbelse partituur: er staat in dat verhaal dat de man die zijn vrouw ontdekte, begon te zingen.  Het eerste lied dat je in de bijbel vindt is een loflied op de vrouw.  In een ander bijbelboek het hooglied wordt dat lied uitgebreid voortgezet: ze bezingen dan elkander, de bruidegom en de bruid.
Dat is het dan wat de Bijbel over het huwelijk denkt. Dat is de partituur.

Maar natuurlijk, die partituur - en dat is het tweede aspect - moet nu nog worden uitgevoerd.  Enkele maanden geleden, heeft een franse priester, Guy Gilbert over die concrete uitvoering van het huwelijk merkwaardige dingen gezegd.  Het was tijdens de huwelijksplechtigheid van prins Laurent en Claire Coombs.
Hij begon met iets te zeggen over de partituur.  Hij zei: de liefde die jullie hebben uitgedrukt in uw jawoord aan elkaar, dat is het mooiste avontuur dat er bestaat
De rest van wat hij zei ging over de uitvoering van die partituur.
Hij begon daarover met deze toch wel onverwachte zin: dat avontuur van jullie liefde, dat is een gevecht.  Vraag het maar aan uw ouders, aan Albert en Paola, aan Nicolas en Nicole, aan uw zusters en broers die getrouwd zijn: het is een gevecht.  En dat gevecht zult ge winnen op twee voorwaarden:
De eerste voorwaarde is dat jullie aan je relatie met elkaar voorrang geven.
Niet aan uw kinderen -die zijn afhankelijk van jullie liefde voor elkaar.  Niet aan uw werk -laat u er niet door opslorpen.  Voorrang heeft jullie relatie met elkaar.
De tweede voorwaarde is dat jullie het anders zijn van de ander opnemen in uw liefde.  Dat je eerbied opbrengt voor de eigenheid van de ander.  Die eerbied, dat respect is de mooiste naam voor de liefde.
En tenslotte, zei Guy Gilbert, geef ik jullie een raad mee.  Een enorme aanbeveling:
Ga niet slapen vooraleer je aan elkaar vergiffenis hebt gevraagd voor wat er eventueel verkeerd is gegaan.  Leer barmhartig zijn voor elkaar.  Door gebrek aan barmhartigheid, aan mededogen, gaat er in de wereld zo enorm veel kapot.

Wat Guy Gilbert op 12 April 2003 tot Laurent en Claire zei noemde hij 'une petite méditation' : een kleine meditatie.  Maar de indruk die ze maakte was alles behalve klein.  De volgende dag vond je stukken van zijn tekst in praktisch alle kranten terug.  Hij was op slag een bekende figuur geworden,

Wat Guy Gilbert niet zei -het was daar ook het moment niet voor - was dat ondanks alle goede wil en alle inspanningen, een groot aantal huwelijken toch stranden.  Vorig jaar ,in 2002 ,werden er in België 40.434 huwelijken gesloten.  Maar er werden ook 30.628 echtscheidingen uitgesproken.
Zo moeilijk is de praktische uitvoering van de partituur blijkbaar.  Daar zijn heel veel redenen voor en niemand kan daarover oordelen..
De christelijke kerken hebben met het fenomeen van de echtscheidingen niet goed raad geweten.  Ze zijn in hun reactie hierop twee kanten uit gegaan.
De Rooms katholieke kerk heeft dat woord van Jezus uit het evangelie van vandaag 'Wat God verbonden heeft, dat mag een mens niet scheiden' beschouwd als een wet.  Een wet die geen scheiding toelaat.  De Oosters orthodoxe kerken en de meeste protestantse kerken hebben dat woord van Jezus verstaan als een ideaal.  Zoals bv zijn woord: Gij zult niet zweren ook een ideaal is.  Een ideaal dat men probeert te bereiken, maar dat soms niet haalbaar is.
Daarom kennen de Oosters orthodoxe kerken bv ook de mogelijkheid van een tweede kerkelijk huwelijk.  Ze beginnen zo'n viering dan meestal met een gebed om vergeving voor de fouten die eventueel mede aan de basis gelegen hebben voor het stuk lopen van het eerste huwelijk.  En dan zegenen ze het tweede huwelijk in.
Wellicht kunnen wij in de Rooms Katholieke kerk daar nog wat van leren.  Dat zou in de lijn liggen van de barmhartigheid, van het mededogen.
En dan tot slot nog dit: De moeizaamheid die aan de uitvoering vastzit, neemt niet weg dat er in die partituur muziek zit.  In het bijbelse verhaal staat er: in den beginne, toen ze elkaar ontdekten, werd er gezongen.  Zo was het blijkbaar bedoeld.  Dat zie je ook.  Ook dat zie je, telkens weer.  Ik kan er als buitenstaander alleen maar van harte aan toevoegen: Zo moge het zijn.

Marcel Heyndrikx SVD